Zapraszam Was na drugi wpis z cyklu #wycieki z magisterki, opartym na mojej pracy magisterskiej z 2016 roku, pt. "Promocja czytelnictwa w mediach społecznościowych". Zachęcam do zapoznania się z pierwszym postem - Tytułem wstępu, w który pisałam, czemu ten temat ;). Tym razem zastanowimy się nad znaczeniem słowa "czytelnictwo".

Kiedy mowa o czytelnictwie w Polsce często słychać jak niski jest jego poziom, pojawiają się pytania dlaczego tak jest i co zrobić, by je zwiększyć. A zastanawialiście się kiedyś, co to w ogóle jest? Gdzie kończy się czytanie, a zaczyna czytelnictwo?

Sama umiejętność czytania, co oczywiste, jest dziś niezbędna do codziennego funkcjonowania – korzystamy z niej w szkole, pracy, a nawet w domu gotując obiad, gdy zaglądamy do książki kucharskiej. W której z tych sytuacji można mówić o czytelnictwie? Powieść czy instrukcja obsługi. Druk kontra audiobook. Sprawa wcale nie jest taka prosta, jak mogłoby się wydawać.
Wiecie, że kiedy pracownicy Biblioteki Narodowej w swoich sławnych badaniach pytają o przeczytaną w minionym roku książkę mają na myśli także albumy, poradniki, słowniki i encyklopedie? Z kolei autorzy badań o transformacji czytelnictwa z Polskiej Izby Książki zacierają granicę między czytaniem a czytelnictwem, zestawiając ze sobą czytanie książki i sms-a, traktując jedno i drugie jako konsumpcję tekstu w ogóle. A więc smacznego!

Między czytaniem a czytelnictwem

 

Pierwszy rozdział, zwykle bywa bardzo teoretyczny i moja magisterka nie była wyjątkiem. W poście zapowiadającym cykl, wspomniałam też, że czasem rzucę jakąś definicją. I to będzie właśnie teraz. Przytoczę różne definicje, którymi posiłkowałam się w trakcie pisania, ale później z chęcią dowiem się jakie jest Wasze podejście. Najpierw jednak uczeni ;)

Halina Radlińska, twórczyni pedagogiki społecznej w Polsce, która zajmowała się także problematyką czytelnictwa, już w 1934 roku wyjaśniała, że

„czytanie to sztuka rozumienia treści za pomocą znaków”. 

Jakieś czterdzieści lat później rozwinął tę definicję, Józef Pieter (pedagog i psycholog), według niego:

„czytanie to czynność rozpoznawania znaków pisarskich i głośne lub ciche ich wyrażanie” 

a także 

„rozumienie myśli, zawartych w czytanym tekście.”

Czytelnictwo to kwestia bardziej złożona. Jego definicje będą różniły się w zależności od tego czy jej autorem będzie pedagog, psycholog czy socjolog. Wspomniany Pieter określił je jako:

„dostęp do lektury, jej rozpowszechnianie i korzystanie z niej, a to w sensie wypożyczania (lub kupowania) książek bądź czasopism i ich czytania”. 

Dziś do jego definicji z pewnością trzeba dodać Internet oraz nośniki cyfrowe, jak e-booki i audiobooki, których fizycznie się nie czyta, a słucha. Radlińska zwracała też uwagę, że czytanie i czytelnictwo to dwa odmienne procesy, pierwszy uznała za proces fizjologiczno-psychologiczny, drugi - społeczny. I właśnie w takim kontekście chciałam czytelnictwo zbadać. Dlatego najbardziej przemówiła do mnie definicja Marka Skwarnickiego:

„czytelnictwo jest procesem społecznym polegającym na zaspokojeniu kulturalnych, naukowych i rozrywkowych potrzeb przez przyswojenie sobie przekazywanego w piśmie dorobku myśli i ducha ludzkiego”

A jak Wy zdefiniowalibyście czytelnictwo? Waszym zdaniem, co jest ważne? Ilość przeczytanego tekstu, wartość (literacka, edukacyjna?), czy nośnik, za pośrednictwem którego się z nim zapoznajemy? A może częstotliwość z jaką czytamy? 

Dajcie mi znać, a następnym razem napiszę, co literatura przedmiotu mówi o tym, kim jest czytelnik ;)